07-12-2023

De energiemarkt werd afgelopen jaar door meerdere gebeurtenissen gekenmerkt. Begin dit jaar voelden we de nasleep van de gebeurtenissen in Oekraïne. Dit leidde tot hoge energierekeningen en velen schaften zonnepanelen aan. Naarmate de zomer vorderde, nam deze vraag af. Bovendien was 2023 het jaar waarin de Tweede Kamer besloot om de salderingsregeling af te bouwen, al wacht dit besluit wel nog op goedkeuring van de Eerste Kamer. Ook zagen we dit jaar een aanzienlijke prijsdaling bij zonnepanelen. We bespreken de ontwikkelingen van 2023 en de verwachtingen voor de komende jaren met Wijnand van Hooff, algemeen directeur van Holland Solar.

De zonnestroommarkt

In Nederland ligt een enorm potentieel voor de uitbreiding van zonne-energie. We bekijken hoe kansen in de markt benut kunnen worden en analyseren hoe we om moeten gaan met belemmeringen.

Welke groeimogelijkheden ziet Holland Solar voor de installatie van zonnepanelen in de particuliere markt?
Momenteel is slechts 25% van de woningen voorzien van zonnepanelen, wat betekent dat circa 7% van het beschikbare potentieel benut wordt. Dit valt te verklaren doordat veel daken niet volledig belegd zijn met zonnepanelen en dat 75% van de daken nog helemaal geen zonnepanelen heeft. Er ligt dus nog een aanzienlijke groeimogelijkheid. In 2022 hebben we een grote toename gezien in het aantal geïnstalleerde zonnepanelen. De directe aanleiding hiervoor was de oorlog in Oekraïne, waardoor de prijzen van elektriciteit verviervoudigden. Hierdoor hebben velen zonnepanelen aangeschaft. Deze zomer zagen we de vraag naar zonnepanalen dalen. Mensen beseffen zich echter niet dat elektriciteitsprijzen nog steeds sterk kunnen schommelen én dat de prijzen op dit moment twee keer zo hoog zijn als voor de oorlog. Zonnepanelen bieden een mate van stabiliteit. De zonnepanelenindustrie heeft de taak om de voordelen en rendabiliteit van zonnepanelen aan consumenten uit te leggen.

Welke concrete obstakels ondervindt de particuliere markt?
Consumenten hebben vaak beperkte kennis van de huidige ontwikkelingen in de sector. Dit jaar heeft de Tweede Kamer besloten om de salderingsregeling af te bouwen. Veel mensen denken dat deze regeling nu al is afgeschaft en zijn daardoor niet meer geïnteresseerd zonnepanelen. Maar, het besluit moet nog worden goedgekeurd door de Eerste Kamer. Het is mogelijk dat het besluit wordt uitgesteld of zelfs verworpen. Daarnaast is het voor veel consumenten niet duidelijk dat de mogelijke afschaffing van de salderingsregeling niet negatief is. Zonne-energie is namelijk zo aantrekkelijk dat het stimuleren ervan niet noodzakelijk is. Daarnaast is het zo dat als de salderingsregeling afgeschaft wordt dit stapsgewijs gebeurt. Consumenten die nu investeren in zonnepanelen hebben hun systeem terugverdiend voordat de salderingsregeling is afgeschaft. Geen reden dus om nu niet te investeren in zonnepanelen.

Welke groeimogelijkheden ziet Holland Solar voor zonnepanelen in de zakelijke markt?
Ook hier zien we dat op dit moment ongeveer 7% van het potentieel is benut. Wat opvalt in vergelijking met woningen is dat bedrijfspanden meestal vollediger belegd worden met zonnepanelen. Dit komt doordat bedrijfspanden vaak platte en vierkante daken hebben, waardoor ze uitermate geschikt zijn voor zonnesystemen. Er is nog een aanzienlijk groeipotentieel, en het lijkt realistisch om te streven naar een dekking van ongeveer 70%.

Wat zijn de concrete uitdagingen voor de zakelijke markt?
Er zijn diverse obstakels voor de zakelijke markt:

Verzekeringen: In daken van veel loodsen bevindt zich brandgevaarlijk isolatiemateriaal. Hoewel in de praktijk branden als gevolg van zonnepanelen bijna niet voorkomen, blijkt dit een zorgpunt voor verzekeraars te zijn.
Constructies: Het plaatsen van zonnepanelen verhoogt het gewicht op het dak. In sommige gevallen moet daarom de constructie van het gebouw worden versterkt of moeten lichtgewicht zonnepanelen toegepast worden, wat extra kosten met zich meebrengt.

Door aanvullende eisen en complexiteit zijn de winstmarges bij grote dakprojecten dunner. Bovendien is het niet altijd mogelijk om het systeem aan te sluiten op het elektriciteitsnet vanwege capaciteitsbeperkingen.

Hoe kun je de zakelijke markt dan toch overtuigen?
Eigenaren van bedrijfspanden kunnen hun dak verhuren aan een projectontwikkelaar. Deze ontwikkelaar plaatst een zonnestroomsysteem waarmee duurzame elektriciteit wordt opgewekt en verkocht kan worden. Een andere optie is om deze duurzame elektriciteit direct te gebruiken in de bedrijfsprocessen in het pand. Als je bedrijfsprocessen afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en je kunt deze vervangen door zonne-energie, draag je bij aan de verduurzaming van je bedrijfsactiviteiten.

Concluderend, de zonnestroomsector in Nederland bezit het potentieel voor aanzienlijke groei door daken van huizen vol te leggen en zakelijke dakoppervlaktes te benutten.

Uitdagingen van het elektriciteitsnet

Wat is de impact van nog meer zonnepanelen en duurzame producten op netcongestie?
Er zijn maar twee echt duurzame, onuitputtelijke energiebronnen beschikbaar: zon en wind. Uit deze bronnen kan elektriciteit en warmte geproduceerd worden. Om het energiesysteem te verduurzamen is het dus zaak om het energiegebruik zoveel mogelijk te elektrificeren. Zowel de vraag naar elektriciteit als de productie ervan groeien snel, terwijl het elektriciteitsnetwerk niet altijd in staat is om deze groei bij te benen. Uitbreiding van het net is noodzakelijk. In de tussentijd moeten we de capaciteit van het net zo efficiënt mogelijk benutten. Op momenten van hoge vraag moet er voldoende aanbod zijn, terwijl we op andere momenten de opwekking van elektriciteit moeten kunnen verminderen of tijdelijk opslaan/ converteren. Op die manier kunnen we het elektriciteitsnet ontlasten. Voor consumenten is het niet praktisch om bijvoorbeeld de wasmachine alleen te gebruiken als de zon schijnt. Daarom is een geautomatiseerde oplossing nodig. Stel je voor dat je ’s ochtends alles klaarzet, zoals een volle vaatwasser. Deze draait dan automatisch wanneer overdag veel stroom beschikbaar is.

Wat kunnen installateurs doen om te zorgen dat er in de toekomst geen problemen ontstaan op het net?
We staan de komende periode voor een uitdaging. Installateurs kunnen hierin een cruciale rol spelen. In eerste instantie komen consumenten vaak naar installateurs voor zonnepanelen. Al snel rijst dan de vraag: “Wat nu?”. Dit biedt installateurs de kans om de volgende stappen te zetten. De installatie van zonnepanelen is immers een eenmalige investering die zo’n 25 jaar meegaat, dus er is niet veel herhaalde markt voor dezelfde klant. Door klanten aanvullende producten aan te bevelen, zoals laadpalen, batterijen of warmtepompen, kunnen installateurs klantenbinding realiseren. Bovendien dragen installateurs bij aan de vermindering van de belasting op het netwerk door de verkoop van batterijen. Uitbreiding van het net is noodzakelijk om de vraag naar elektriciteit en de productie ervan goed te verwerken. Sowieso moeten we kijken hoe we automatisch vraag en aanbod dichterbij elkaar kunnen brengen om het net te ontlasten.

De toekomst van solar carports

De omschakeling naar elektrisch vervoer zorgt voor de noodzaak om elektrisch laden slim te organiseren. Ook hier moet rekening worden gehouden met de beperkte capaciteit van het elektriciteitsnet.

Komen er stimuleringsmaatregelen voor laadstations?
Wij moedigen actief de implementatie van solar carports aan. Hiermee creëer je een situatie waarin vraag en aanbod van elektriciteit dichtbij elkaar liggen. In Frankrijk is er zelfs een wet die voorschrijft dat parkeerplaatsen van een bepaalde omvang verplicht een solar carport moeten hebben. Hoewel we in ons land nog niet zover zijn, is dit wel een interessante ontwikkeling om nauwlettend te volgen. Ook voor bedrijven met grote parkeerterreinen die bezig zijn met de elektrificatie van hun wagenpark kan dit een aantrekkelijke optie zijn.

De obstakels van batterijopslag

Steeds meer particulieren wekken zelf energie op. Om het net te ontlasten wordt het steeds interessanter om te kijken hoe mensen hun zelfopgewekte elektriciteit kunnen opslaan.

Wat zijn de verwachtingen in de markt voor batterijopslag?
De batterijmarkt kan meeliften op de ontwikkelingen in de telecommarkt (mobieltjes) en de ontwikkelingen in de elektrische voertuigenmarkt. De batterijmarkt zal naar verwachting groeien, maar er zijn nog obstakels te overwinnen. De overheid erkent het belang van deze markt en begrijpt dat het deel uitmaakt van de oplossing voor netproblemen. We blijven in gesprek om dit proces te stimuleren en versnellen.

De toekomst van warmtepompen

De Nederlandse markt voor warmtepompen maakt deel uit van een duurzaam ecosysteem. We kijken naar het potentieel van diverse oplossingen in de warmtemarkt.

Wat is de huidige stand van zaken op de Nederlandse warmtepompmarkt?
Het is belangrijk om te beseffen dat de warmtetransitie niet synoniem is aan warmtepompen. Net als warmtepompen bieden ook zonnecollectoren een oplossing. In een zonnecollector wordt zonlicht direct omgezet in warmte, bijvoorbeeld voor warm tapwater of voor ruimteverwarming. Bijkomend voordeel van zonnecollectoren is dat het elektriciteitsnet niet wordt belast. In dit kader zijn ook PVT-panelen, die zowel warmte als elektriciteit produceren, een waardevolle optie.

De rol van burgers en installateurs voor een duurzame toekomst

Om meer te verduurzamen ligt er zowel een rol bij de burger als bij de installateur. We kijken naar effectieve strategieën om mensen te motiveren tot verduurzaming en naar de aandachtspunten voor installateurs.

Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten voor installateurs?
Het is van belang om consumenten uit te leggen wat de voordelen zijn van een zonne-energiesysteem. Het gaat om een volledig ecosysteem waarbij je niet alleen zonnepanelen verkoopt, maar waarbij je klanten meeneemt in het bredere verhaal en hen overtuigt de volgende stappen te zetten, zoals de installatie van warmtepompen, laadpalen en batterijen maar ook zonnecollectoren kunnen in dit kader een belangrijke rol spelen.

Hoe kunnen we mensen overtuigen om te starten met verduurzaming?
Veel mensen zijn zich er niet van bewust dat de elektriciteitsprijzen nog steeds hoger zijn dan voor de oorlog in Oekraïne, omdat de nadruk vaak ligt op het feit dat de prijzen zijn gedaald. Het is echter heel rendabel om zonnepanelen te installeren én het biedt stabiliteit in een schommelende markt. Bovendien, als de investering is terugverdiend, heb je vaak nog 20 jaar gratis stroom. Dit aspect moet duidelijker worden gecommuniceerd.

Tot slot, de prijzen van zonnepanelen zijn momenteel gunstig. Dit is een uitstekend moment om mensen te betrekken bij het verhaal van duurzame energie en hen bewust te maken van hun rol in de energietransitie.